Próba obciążeniowa mostu kolejowego
Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl

Na przełomie lat 20-stych i 30-stych XX wieku w ramach rozbudowy sieci kolejowej został wybudowany kolejowy most żelazny nad rzeką Zgłowiączką w Lubrańcu. Była to jedna z niewielu przepraw kolejowych przez tę rzekę, z tego co się orientuję, to miała największą nośność. Most ten łączył sieć kolejową wybudowaną przez kujawskie cukrownie przed pierwszą wojną światową od strony prawego brzegu Zgłowiączki z wybudowaną w czasie pierwszej wojny siecią po lewej stronie tej rzeki.  

Oczywiście kwestia zabezpieczenia tej przeprawy nie umknęła niemieckim planistom i na lewym brzegu Zgłowiączki ustanowili silny punkt oporu. Zgłowiączka w tym miejscu otoczona jest wysokimi wzgórzami, choć samo koryto rzeki jest w tym miejscu jak na Zgłowiączkę wyjątkowo wąskie, to dolina jest bardzo szeroka. Ze wzgórz z obu stron rzeki rozciągają się niesamowite widoki na miasto i okolicę.

Strażnicy mostu ulokowani zostali na wzgórzach tzw. Brzeziny, z których część została rozkopana już po wojnie podczas wydobycia żwiru... Aby znaleźć tutejsze "tobruki" trzeba ruszyć od mostu wąwozem kolejki wąskotorowej. Gdy minie się szosę trzeba wejść na lewe zbocze wąwozu zaraz za pierwszymi zabudowaniami. Tam na szczycie jest pierwszy ze schronów.

Drugi "tobruk" znajduje się nieco dalej na polu.

I tu kończą się łatwie poszukiwania, ale właśnie stąd najlepiej widać pole ostrzału z tej pozycji obronnej. Widzimy nie tylko most ale i linię kolejową, której ewentualny ostrzał był stąd możliwy. Kolejne schrony umiejscowiono dalej na płudnie, dzięki czemu obrońcy mogli mieć na celowniku nie tylko linię kolejową ale także drogę w stronę Izbicy Kujawskiej.

Pierwszy schron znajduje się za lapidarium na granicy pola i nieużytków. Jest mocno zarośnięty i trudny do odnalezienia, choć częściowo jest rozkopany.

Pozycji ostatniego ze schronów nie sposób ustlalić, bo został on wykopany w trakcie wydobycia piasku ze żwirowni na Brzezinie. Obecnie po wysokim wzgórzu zostało jedynie rozległe wyrobisko, na którym funkcjonuje tor offroadowy oraz składowisko śmieci... Schron leży na stropie na wschodniej krawędzi wyrobiska tuż przy polnej drodze. Wiosną i latem trudno go wypatrzyć.

To kolejne miejsce, którego potencjał jest zupełnie niewykorzystany. Mamy zabytkowy most kolejowy, który niszczeje z roku na rok, mamy lapidarium na były cmenatrzu żydowskim, na którym zachowały się też relikty okopów bo uczyniono z niego punkt oporu, mamy schrony oraz miejsce, gdzie w trakcie okupacji funkcjonował obóz Hitlerjugend i nic się z tym nie robi... W tutejszych szkołach nikt się nawet na ten temat nie zająknie, nikt dzieciom nie opowiada o historii kolei wąskotorowej, o czasach okupacji, o czasach przedwojennych, o bogatej historii licznej w tym mieście ludności żydowskiej. Tak naprawdę wygląda to tak, jakby wszyscy chcieli o tej historii zapomnieć – żadnego upamiętnienia lubranieckich Żydów nie było do czasu utworzenia wspominanego tutaj lapidarium a i tak wywołało więcej oporu i protestów niż zadowolenia z upamiętnienia historii...

Więcej o lapidarium i lubranieckich Żydach tutaj >>>