Radziejów (niem. Rädichau) – jedno z najstarszych miast na Kujawach, mniej więcej w połowie drogi między Włocławkiem a Inowrocławiem. Pierwsza wzmianka o grodzie w Radziejowie pochodzi już z połowy XII wieku. Miasto było miastem królewskim. Obecnie jest miastem powiatowym, zamieszkuje je około 6 tys. osób.

Już w XIII wieku Radziejów stał się znaczącym ośrodkiem administracyjnym, prawa miejskie nadał mu pod koniec wieku Władysław Łokietek. Co ciekawe już wtedy miasto miał zwartą zabudowę i brukowane ulice. Stało się silnym ośrodkiem rzemieślniczym, handlowym i administracyjnym. O jego randze niech świadczy fakt, że Radziejów często odwiedzał król Władysław Jagiełło. Pod koniec średniowiecza miasto stało się siedzibą starostwa, zbierały się tu także sądy. Po powstałym wówczas zamku niestety nie ma już śladu, został rozebrany na początku XIX wieku.

Pod koniec XIX wieku Radziejów utracił prawa miejskie, wtedy miasto znajdowało się na szlaku przemarszu różnych wojsk, przez co było często niszczone i grabione. Po powstaniu styczniowym miasto zostało zdegradowane do poziomu gminy, stało się podrzędną osadą.

Ponowny rozkwit miasta nastąpił już w wolnej Polsce, prawa miejskie zostały ponownie nadane już w 1919 roku, Radziejów stał się ośrodkiem administracyjnym i gospodarczym. Ponownie pojawiły się liczne warsztaty rzemieślnicze, sklepy oraz szkoły. Rozwój miasta trwał w najlepsze do wybuchu drugiej wojny światowej. Podczas kampanii wrześniowej miasto ominęła zawierucha wojenna, ale mimo to ucierpiało bardzo mocno. Paniczna ewakuacja władz sprawiła, że Radziejów został splądrowany i ograbiony przez uciekających z zachodu przed wojskami niemieckimi. Splądrowane i opuszczone miasto zostało zajęte praktycznie bez walki już 9 września.

W Radziejowie przed wojną mieszkała spora społeczność żydowska, spotkał ją taki sam los jak innych Żydów z okolicznych miejscowości. Zostali oni wysiedleni, a większość z nich trafiła do gett i obozów zagłady. Ponad 700 radziejowskich Żydów zginęło prawdopodobnie w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Podobnie jak polskie władze uciekły przed wojskiem niemieckim, tak w 1945 roku władze niemieckie uciekły przed nacierającą Armią Czerwoną. Przygotowane pod koniec 1944 roku linie umocnień, do budowy których zmuszono okolicznych mieszkańców i robotników przymusowych, nie zostały wykorzystane. Z miasta zdążyli uciec niemieccy urzędnicy, nie udało się przeprowadzić całkowitej ewakuacji miasta. 20 stycznia 1945 roku miasto zostało wyzwolone.

Linia umocnień ziemnych Radziejowa nie różniła się niczym od linii w innych miejscowościach. Od strony wschodniej na granicy miasta ciągnęła się linia okopów i rów przeciwczołgowy, od wchodu miasta także wykopano rów przeciwczołgowy, który po otoczeniu miasta łączył się na północy miasta z linią wschodnią a następnie ciągnął się w kierunku Dobrego. Zachodni rów i okopy natomiast ciągnęły się na północny wschód w kierunku wsi Szczeblotowo.

Betonowe Ringstandy 58c zostały postawione w punktach oporu na południu i północnym wschodzie miasta. Kilkanaście betonowych „tobruków” skoncentrowano wzdłuż dróg na Piotrków Kuj. i na Włocławek, od strony Bytonia miasto strzegła pozycja obronna w Opatowicach/Plebance.

Większość schronów obecnie jest zasypanych lub mocno zanieczyszczonych, na południu miasta w wyniku wydobycia żwiru jeden ze schronów został wykopany, inny podczas budowy pływalni miejskiej został zasypany. Te na polach bardzo często są niemal zasypane i trudne do zlokalizowania.

Mapa: OpenStreetMaps