Grochowalsk - Gröchenwald
Grochowalsk (niem. Gröchenwald) wieś granicząca z Krojczynem, w której pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z wczesnego średniowiecza. Obecnie miejscowość leży w gminie Dobrzyń nad Wisłą i jest zamieszkiwana przez około 400 mieszkańców.
We wsi warto zobaczyć XIX-wieczny zespół dworski (w tym park i gorzelnia) oraz zabytkowy drewniany kościół z końca XVIII wieku, z którym związana jest legenda o jego przeniesieniu w całości z innej części wsi. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z XIII wieku, wieś nazywała się wtedy Grochovarsko i była dobrami rycerskimi.
Wojska niemieckie w czasie kampanii wrześniowej zajęły wieś już 8 września 1939 roku. W czasach okupacji niemieckiej wieś została włączona do terytorium III Rzeszy i wyludniona, gospodarstwa rolne przejęli osadnicy niemieccy. Stan ten trwał do wyzwolenia przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku.
W Grochowalsku udało się odnaleźć tylko jeden schron, położony przy głębokiej parowie dzielącej wieś od Krojczyna, którą płynie niewielki strumień ciągnący się aż po Lipiny. Choć strumień nie jest duży to jego dolina w tym miejscu jest wyraźnie zarysowana i stanowi sporą przeszkodę terenową.
Mapa: OpenStreetMaps
Nad malowniczą doliną
Schron w Grochowalsku to uzupełnienie pozycji obronnej z Krojczyna, jednak ze względu na jego położenie warto poświęcić mu oddzielną opowieść.